غربالگری سلامت روان 40 هزار دانشجوی علوم پزشکی درسال تحصیلی گذشته

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت بهداشت، دکتر سیامک طهماسبی با بیان این خبر افزود: تحلیل مبتنی بر داده از اهمیت خاصی برخوردار است. وقتی راجع به تحلیل صحبت می کنیم یک سطح بالاتر از درک و فهم است. یعنی یک موضوعی را خوب فهمیده ایم و حالا باید آنالیزش کنیم. وقتی راجع به داده صحبت می کنیم، منظور داده های کمی و کیفی معتبری است که متدولوژی محکم داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: یکی از موضوعات تحقیقی خوبی که درحال انجام است، موضوع غربالگری سلامت روان دانشجویان است که در وزارت بهداشت توسط ابزار CCSM انجام می شود که سال تحصیلی گذشته حدود 40 هزار نفر از دانشجویان مورد غربال قرار گرفتند و حدود دو هزار نفر از اساتید، دو هزار نفر از دستیاران و حدود 700 نفر از دانشجویان بین الملل غربالگری شدند.

طهماسبی گفت: یکی دیگر از داده های نسبتا مطمئنی که می توان به آن اشاره کرد طرح سیمای زندگی است که هم در وزارت علوم و هم در وزارت بهداشت هر دو سال یکبار انجام می شود که آخرین بار امسال در وزارت بهداشت انجام شد و حدود 11 هزار دانشجو از شهرهای مختلف به صورت ملی بدون نام و مشخصات هویتی مورد ارزیابی قرار گرفتند که قسمت مربوط به خودکشی را به شما ارائه خواهم داد.

رئیس اداره مشاوره و سلامت روان وزارت بهداشت گفت: یک منبع دیگر برای صحبت های من بحث اتوپسی روانشناسی افرادی است که خودکشی منجر به فوت داشته اند. در این چهار سال حدود 35 نفر از این ها را توانسته ایم با همکاری مراکز مشاوره پرونده دقیقتر از آنها به دست بیاوریم و آن ها را ارزیابی کردیم که علت ها چه بوده است، چه تشخیص هایی وجود داشته و چه کم کاری هایی وجود داشته است و تحقیق کیفی آخر هم که استناد صحبت هایم خواهد بود به حدود چهارصد نفر از اعضای هیات علمی از دانشگاه های مختلف حدود یک ماه پیش بحث سواد سلامت روان و خود مراقبتی را آموزش دادیم.

وی افزود: علاوه بر این، آموزش های دیگری هم داشتیم که توضیح آن مبسوط است که به آن اشاره خواهم کرد. اصل صحبتم این است که قرار است یک توصیف مبتنی بر داده و یک تحلیل مبتنی بر این داده ها داشته باشیم. در خصوص CCSM باید بگویم که 13 زیر مقیاس دارد. ما حساسیت آن را برای افراد خودآسیب رسان بالا بردیم و حتی می توانیم افرادی که به ندرت هم این فکر رو داشتن مورد شناسایی قرار دهیم و مداخله انجام دهیم.

این مقام مسئول اظهار کرد: حدودا 16 درصد از دانشجویان فکر خودآسیب رسان را داشتند (در ارزیابی مربوط به سال تحصیلی اخیر این آمار ارائه شده است) در دستیاران این عدد بالاتر است و حدود 21 درصد است. بالاترین زیر مقیاس مربوط به اضطراب بود. اضطراب مهم است و خیلی وقت ها ما آن را نادیده می گیریم به خصوص برای دانشجویان ورودی جدید خیلی از این افرادی که اقدام منجر به فوت داشتند شروع مشکلاتشان با اختلالات اضطرابی بوده است که شناسایی زود هنگام آن ها خیلی به ما کمک می کند.

طهماسبی افزود: یک کار خیلی مهم اینکه ما با انجام آمار استنباطی ببینیم تفاوت معناداری بین نمونه های اساتید با دانشجوها وجود دارد یا خیر؟. چون در بعضی از زیر مقیاس ها اساتید نمرات بالاتری داشتند و در بعضی دانشجویان نمرات بالاتری داشتند. غیر از دو تا زیر مقیاس، 11 تا زیر مقیاس تفاوت معناداری نداشت یعنی وضعیت سلامت روان اساتید هم مهم است و باید به آن توجه کنیم، آن هم یک توجه جدی. حتی در افکار خود آسیب رسان هم بین اساتید و دانشجویان به لحاظ آمار استنباطی تفاوت معناداری وجود ندارد.

وی گفت: در مشکلات تجزیه ای و شکایات جسمانی تفاوت معنادار وجود داشت که شکایات جسمانی اساتید بالاتر و مشکلات تجزیه ای دانشجویان بیشتر بود. 22 درصد از اساتید احتمال وسواس را داشتند که جای بحث زیادی دارد که خود اساتید اعلام کردند که سیستم آموزشی و شیوه مدیریتی ما خودش پاتولوژی را ایجاد می کند. از آیین نامه ارتقا و ترفیع پایه گرفته تا انتظاراتی که وجود دارد به طوریکه ما فیلتر اشکال یابی بر ادراکمان نصب شده است. 28 درصد از دستیاران هم مشکل خواب و بیداری داشتند. این یک بخشی از گزارش CCSM بود که در کار مداخله به ما کمک می کند.

طهماسبی یادآور شد: در مورد اتوپسی که از 35 دانشجو گرفتیم و تحلیل کردیم . ما 1400 و 1402 یک افزایش خودکشی داشتیم. در 1400 حدود 30 درصد از افرادی که خودکشی منجر به فوت داشتند متعلق به یک دانشگاه بودند. دانشگاهی که پنج درصد از جمعیت کل دانشجویان علوم پزشکی را در بر می گرفت، در سال 1402، 50 درصد از خودکشی منجر به فوت مربوط به همان دانشگاه بود و این یعنی یک اتفاقی در آن دانشگاه افتاده یا باید بیفتد که پیشگیری انجام شود.

رئیس اداره مشاوره و سلامت روان وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: امیدواریم با تغییر مدیریت اتفاقات خوبی رقم بخورد. از 36 تا 54 درصد از افرادی که اتوپسی کرده بودیم اختلال قابل تشخیص داشتند که عمده آن MDD (اختلال افسردگی ماژور) بود که با توجه به پرونده های آن ها متوجه شدیم. یعنی ما اگر انرژی خودمان را روی MDD بگذاریم از خیلی از خودکشی ها می توانیم پیشگیری کنیم. قصور بعضی از درمانگران را در این موارد دیدیم که ناشی از عدم توانایی اشان بود و هنوز روانشناسان ما توانایی مدیریت کیس های سخت رو پیدا نکردند.

وی گفت: کیس اگر اختلال شخصیت داشته باشه احتمال اینکه خوب مدیریت نشود، زیاد است. در خصوص بعضی ها پروتکل خودکشی اجرا نشده بود و این ها نشان می دهد که آموزش های ما در دانشگاه و کارگاه ها هم نیاز به تجدید نظر و به روز رسانی دارد.

طهماسبی گفت: تحلیل پایانی ام در مورد سیمای زندگی است که آخرین نسخه آن مربوط به اکنون است. از حدود 11 هزار دانشجو از دانشگاه های سراسر کشور، 23 درصد فکر خودکشی داشتند البته ما به ندرت ها را هم در نظر گرفتیم ولی با در نظر گرفتن همیشه و اغلب اوقات حدود 3.4 می شود و 2.2 درصد هم نقشه جدی داشتند که قابل تامل است. به لحاظ فکر نسبت به 1401 دو درصد کاهش داشتیم، در نقشه، اقدام و فوتی هم کاهش داشتیم و احتمالا بیشتر مربوط به برنامه هایی است که این یکسال برای دستیاران اجرا شده می شود و اگر این شرایط تغییر کند، دستیاران به لحاظ روانشناختی آسیب پذیر هستند و به راحتی آمارشان بالا و پایین می شود.

طهماسبی تاکید کرد: با یک تغییر مدیر گروه و حقوق شرایط بهتر می شود ولی تا توانمند سازی روانی صورت نپذیرد قابل اعتماد نیست. یافته آخری که از سیمای زندگی می خواهم بگویم این است که از دانشجویان پرسیدیم که اگر این افکار را داشتید اولین نفری که باهاش صحبت می کنید، چه کسی است که اول خانواده و بعد دوستان را انتخاب کردند و بعد پرسیدیم که اگر نقشه داشتید چه کسی می تواند شما را از این افکار منصرف کند که پاسخ اساتید بود و بعد خانواده. این نشان می دهد که نقش استاد چقدر ویژه است و توانمندسازی اساتید و آموزش سواد سلامت روانشان و مهارت های خودمراقبتی چقدر اهمیت دارد.

وی گفت: جمله آخر من این است که ما به اندازه کافی در خصوص خودکشی پژوهش انجام نداده ایم و تا پژوهش های مستند نداشته باشیم راه حل های دقیقی نخواهیم داشت. متاسفانه غالب اظهارنظرها بدون پشتوانه تحقیقی و نظرات شخصی افراد است.